ŻTGS Sochaczew

 Dzięki panu Samowi Fistenbergowi, jesteśmy w stanie pokazać wam unikalne zdjęcia, należące do Jego ojca – Leona Fistenberga, który dorastał w Sochaczewie, a nawet stosunkowo niedawno odwiedził nasze miasto.  Było to w roku 2007, Leon Fistenberg miał wtenczas 95 lat. Z tego co dowiedzieliśmy się od Jego syna, Sama, zmarł w dzień po swoich setnych urodzinach.

Żydowskie Towarzystwo gimnastyczno-sportowe w Sochaczewie, zostało wciągnięte do rejestru Stowarzyszeń dnia 3 Lutego 1925 roku. Podobne organizacje powstawały w różnych miastach w Polsce mając na celu propagowanie zdrowego sportowego trybu życia wśród młodzieży żydowskiej, oraz turystyki.  Fundatorem sochaczewskiego ŻGTSu był pedagog Bernard Kapelmacher, nauczyciel w szkole powszechnej.

Początki założonej przez niego drużyny piłkarskiej, były trudne. Nie było za co kupić piłki nożnej, więc Kapelmacher zorganizował chór, który za występ podczas dni Paschy zebrał pieniądze na zakup piłki.

Nauczyciel spotykał się z młodzieżą na targu końskim (dzisiejszy plac Obrońców Sochaczewa) i tam odbywały się pierwsze mecze, niestety nikt łącznie z nauczycielem nie znał zasad gry. Tych dopiero nauczył sprowadzony przez niego Kowa Gutein, który studiował w Warszawie i grał w jednym z warszawskich klubów. Młodzież garnęła się masowo do ŻTGSu, w związku z czym zaczął on rozszerzać swoją działalność, o Piłkę ręczną, tenis stołowy, gimnastykę, boks, szachy, amatorską fotografię i wycieczki turystyczne.

Zdjęcie grupowe sochaczewskiego ŻGTSu

Turniej szachowy zorganizowany przez ŻGTS w roku 1930, lub 1931

Wycieczka rowerowa do Młodzieszyna, 16 maj 1932

W międzyczasie ujednolicono stroje drużyny piłkarskiej, pomysłowy nauczyciel znów zdobył fundusze organizując coś, czego w Sochaczewie dotąd nie było – Wieczory Taneczne. Członkowie drużyny nosili stroje w biało-czarne pasy, z emblematem – napisem „Klub Turystyczno Sportowy” w języki jidysz, oraz  polskie litery Z.G.T. 26.VI.1932 roku na uroczystym otwarciu stadionu Orkanu, odbył się mecz ŻTGS z drużyną „Orkanu”, zakończony wynikiem 4-5 z korzyścią dla „Orkanu”.

Jego członkowie rozgrywali również mecze, wyjazdowe z drużynami z innych miast. „Życie Łowickie” donosi o meczu jaki sochaczewski ŻTGS rozegrał 8 września 1932 roku z łowicką drużyną Strzelca, zwracając już uwagę na kilkuletnią tradycję sochaczewskiego klubu sportowego.

Drużyna piłkarska sochaczewskiego ŻGTSu

Kolejnym krokiem było stworzenie kortów tenisowych, w tym celu Kapelmacher pozyskał od magistratu działkę poza miastem. Młodzież żydowska pojechała tam ze szpadlami i siekierami i sama wyrównała teren, który zalano asfaltem.

Nie udało się zrealizować pomysłu budowy hali sportowej, z różnych przyczyn. Kapelmachera w końcu przeniesiono go do szkoły w Grodzisku Mazowieckim, ku rozżaleniu sochaczewskiej młodzieży żydowskiej, gdzie przebywał do wybuchu wojny. Zmarł w getcie warszawskim na tyfus, w styczniu 1942 roku.

tekst: Radosław Jarosiński,

materiały zebrał: Andrzej Paluch

We want to thank mr. Sam Fistenberg for sending us unique photos of Jew community in Sochaczew.

źródła:

Dziennik Urzędowy Województwa Warszawskiego nr 2, Rok VI Warszawa, dnia 28 lutego 1925 r.

Życie Łowickie nr 31 wrzesień  1932 r.

Pinkas Sochaczew (anglojęzyczna wersja internetowa – Leib Fusztenberg (Leon Fistenberg) – Teacher of Children

Listy z Zaginionego Świata – Grodziskie Pismo Społeczno-Kulturalne „Bogoria”, nr 206, marzec 2011