Rodzina Marszałków

Informacje przekazał nam Pan Krzysztof Waśniewski, dzieje rodziny Marszałków zrelacjonowała Aleksandra Ryńska. Stanowią one uzupełnienie szczątkowych i niepełnych informacji zebranych przez Henryka Zaczkowskiego i Stanisława Janickiego, opublikowanych w książce „Armia Krajowa na Ziemi Sochaczewskiej”

Adolf Marszałek (fot. ze zbiorów Aleksandry Ryńskiej)

Adolf Marszałek (28.04.1897 – 01.1944) Pochodził z Sanoka. Mieszkał w Sosnowcu, a po wybudowaniu Fabryki Sztucznego Jedwabiu w Chodakowie przeprowadził się tam. Był komendantem straży pożarnej, działał w PPS. Działacz sportowy, trener drużyny piłkarskiej sekcji podnoszenia ciężarów, oraz bokserskiej i zapasów  w KS Bzura Chodaków. W czasie wojny, związany z konspiracją, ale nie wiadomo dokładnie jakim ugrupowaniem, przypuszczalnie zakonspirowane PPS-WRN. Schwytany przez Niemców został poddany brutalnym przesłuchaniom i torturom w Chodakowskiej siedzibie SZUPO, (połamano mu ręce między poręczami schodów i odrąbano palce) podczas których zmarł. Pochowany został na cmentarzu w Chodakowie.

Apolonia Marszałek (1903-1981) Żona Adolfa, pochodziła ze zrusyfikowanej polskiej rodziny zesłańców.

Apolonia Marszałek z dziećmi – Teodorą, Antoniną i Aleksandrem (fot. ze zbiorów rodzinnych Aleksandry Ryńskiej)

Teodora Marszałek (fot. ze zbiorów Aleksandry Ryńskiej)

Teodora Marszałek (z męża Sokolska) (04,09.1921-09.10.2013) Córka Adolfa i Apolonii, działaczka harcerska (przewodnicząca hufca szkolnego). Posiadała krzyż harcerski ze złota lilijką. We wrześniu pielęgniarka w sochaczewskim wojskowym szpitalu polowym. Podczas okupacji przystąpiła do komórki NSZ, zorganizowanej przez księdza Bogusza z parafii w Trojanowie, podlegającej pod Oddział 8 NSZ, którego dowódcą był Zbigniew Zapniewski, właściciel drukarni w Kielcach. Teodora pełniła funkcję łączniczki, przewoziła broń i pieniądze na trasach między Kielcami, Częstochową, Podkową Leśną i Warszawą. Używała pseudonimów Skalska i Ordakowska. Po tym, jak wpadło na jej trop gestapo, rozsyłając listy gończe i robiąc w domu rewizję, ukrywała się w Częstochowie. Po wojnie obawiając się prześladowań ze strony UB, w 1946 roku wyjechała do Szczecina, gdzie mieszkała do śmierci.

Antonina Marszałek (z męża Mikołajczak) (1923-2000) młodsza siostra Teodory, również działała w harcerstwie. Podczas okupacji podobnie jak siostra przystąpiła do NSZ, lecz jej działalność z racji młodszego wieku nie była tak aktywna, ograniczała się do działania na terenie Sochaczewa. Jako pracownica szpitala, zdobywała szczepionki dla NSZ. W 1946 dołączyła do siostry w Szczecinie.

Rodzeństwo Teodora, Aleksander i Antonina w Szczecinie na placu Grunwaldzkim (lata 50) fot. ze zbiorów Aleksandry Ryńskiej

Aleksander Marszałek

Aleksander Marszałek (1928-2012) już jako kilkunastoletni chłopiec związany był z AK, przewoził na wozach konnych broń. Nie ma informacji o zaprzysiężeniu, choć według indeksu w „Armii Krajowej na Ziemi Sochaczewskiej”, używał pseudoniumu „Pantera”. Po zamordowaniu ojca i poszukiwaniach Teodory wycofał się z czynnej działalności w AK. Po wojnie w latach 50 był członkiem klubu sportowego KS Bzura Chodaków, następnie wyjechał do Płocka, gdzie podjął pracę w Petrochemii Płock i był trenerem „Wisły Płock”.

13 maj 1935 Teodora Marszałek podczas występów tanecznych

1937 Defilada 3 maja w Sochaczewie Hufiec PWK Szkoły Handlowej

1937 Defilada 3 maja w Sochaczewie Hufiec PWK Szkoły Handlowej. Na czele Teodora Marszałek

1936 Ochotnicza Straż Pożarna w Chodakowie Adolf Marszałek (siedzi w środku)

Chodakowscy strażacy w Niepokalanowie, wraz z naczelnikiem Adolfem Marszałkiem.

Drużyna piłki nożnej KS Bzura. Stoi 2. od lewej Aleksander Marszałek, klęczy 1 od lewej Zygmunt Adamusiński

Aleksander Marszałek na stadionie.